Deelproject 1 Samenwerking (DPS) gaat over het juridisch vormgeven van samenwerking in de aanbestedings- en contractfase. DPS is één van de drie deelprojecten binnen het onderzoekskader ‘een coherent en toekomstbestendig stelsel van aanbestedings- en juridisch-administratieve kaders voor de bouw’. Het Overkoepelend Onderzoekskader In 2021 is het Instituut voor Bouwrecht (IBR) in samenwerking met de Vrije Universiteit Amsterdam (VU) gestart met een onderzoek naar de toekomst van het Nederlandse bouwcontractenrecht. Dit onderzoek maakt deel uit van een breder Onderzoekskader waarmee gepoogd wordt bij te dragen aan een coherent en toekomstbestendig stelsel van aanbestedings- en juridisch-administratieve kaders voor de bouw. In augustus 2021 verscheen een themanummer van het Tijdschrift voor Bouwrecht met als titel ‘Herbezinning op het bouwcontractenrecht’. In het openingsartikel worden recente ontwikkelingen in het bouw- en aanbestedingsrecht besproken. Hieruit blijkt een behoefte aan andere en nieuwe (juridische) oplossingen die passen bij de huidige vraagstukken en opgaven in de sector en ter verbetering van het bouwproces. Er is een behoefte aan andere aanbestedingstechnische en contractuele oplossingen, maar ook aan standaardisatie en validatie van deze oplossingen. De afgelopen jaren hebben al veel publicaties en initiatieven het licht gezien die oplossingen lijken te bieden voor specifieke vraagstukken, maar een centrale en gedegen analyse en brede toepassing daarvan ontbreekt nog. Binnen dit Onderzoekskader zijn thema’s geformuleerd waarbinnen deze oplossingen kunnen worden gevonden. Er zijn drie deelprojecten gedefinieerd waarbinnen deze thema’s zullen worden uitgewerkt: Deze deelprojecten zijn niet los van elkaar te beschouwen en vormen in sommige gevallen zelfs voorwaarde voor succes voor elkaar. Deze deelprojecten worden daarom in samenhang met elkaar uitgevoerd. Doel DPS DPS onderzoekt de inbedding van deze instrumenten in de aanbestedings- en contractvoorwaarden en bijbehorende toelichtingen, die zowel een juridisch bindend als een niet-bindend karakter kunnen hebben. Aanpak DPS Samenwerking.. een middel voor een hoger doel Moderatoren Geen volledigheid.. maar impact Bewezen feiten boven overtuigingen en ervaringen Fasering DPS Fase 1. Het Startartikel als een stevige nulmeting Het startartikel heeft tot doel: Onderzoeksvragen Startartikel Organisatie DPS Kernteam Expertteam 1e Ring Meer weten of een bijdrage leveren? Interessante links Artikelen Congressen
Deelproject I: het juridisch vormgeven van samenwerking in de aanbestedings- en contractfase
Het doel van DPS is de bouwsector praktisch toepasbare instrumenten aan te reiken waarmee op samenwerking gericht gedrag tijdens het bouwproces wordt ondersteund en gestimuleerd.
Daarbij wil DPS containerbegrippen als ‘samenwerken’, ‘transparantie’, ‘vertrouwen’, ‘respect’ enz. demystificeren en concretiseren zodat deze aspecten op een richtinggevende, toetsbare en eenduidige wijze kunnen worden toegepast door de betrokken partijen.
Juridische inbedding van op samenwerking gericht gedrag
DPS onderzoekt de wijze waarop instrumenten die op samenwerking gericht gedrag tijdens het bouwproces ondersteunen en stimuleren effectief kunnen worden ingebed in aanbestedings- en juridisch-administratieve kaders. In het besef dat een effectief en succesvol samenwerkingsproces (ook en wellicht vooral) in niet-juridische aspecten zit – waaronder houding en gedrag, leiderschap, organisatie en governance – betrekt DPS inzichten uit de relevante disciplines. Daarmee houdt DPS een focus op het juridische, met oog voor de relevante niet-juridische aspecten.
Elke samenwerking in de bouwsector wordt aangegaan om iets te bereiken. Een goede definitie een effectieve en succesvolle samenwerking vormt het startpunt voor DPS. Het ligt voor de hand om een vruchtbaar samenwerkingsproces te definiëren als gericht op het realiseren van de projectdoelen en de doelen van de samenwerkingspartners. Maar het kan scherper en genuanceerder. In aanvulling op de ‘klassiek instrumentele doelen’ van tijd, geld en kwaliteit, kan worden gedacht aan aspecten als een betere (ver)deling en beheersing van risico’s, een grotere efficiëntie, het vergroten van wendbaarheid, lagere faalkosten, het voorkomen van geschillen, het vergroten van werkplezier, het ontwikkelen van de individuele deelnemers of organisaties, het ondersteunen van innovatie enz.
De onderliggende hypothese van DPS is dat het aanbestedingsrechtelijk en contractueel instrumentarium een voorwaarde vormt voor een vruchtbaar samenwerkingsproces, maar dat een succesvolle samenwerking in belangrijke mate wordt bepaald door andere zaken. Deze noemen wij de moderatoren. Denk hierbij aan:
Omdat ‘samenwerking over alles’ gaat en ‘alles over samenwerking’, dreigt de scope van DPS onhanteerbaar groot te worden. Om tot resultaat te kunnen komen beperkt DPS zich daarom tot een beperkt aantal deelonderwerpen of instrumenten. Dat zijn deelonderwerpen/instrumenten die de grootste invloed hebben op het samenwerkingsproces. Het in beeld krijgen welke dit zijn, vormt is deel van het onderzoek.
Over (de juridische inbedding van) samenwerking in de bouw is inmiddels veel gepubliceerd, waarbij een gedegen onderbouwing of validatie soms ontbreekt. DPS wil zo veel als mogelijk een op feitelijke onderbouwing gestoelde aanpak volgen die verder gaat dan de ‘posities en overtuigingen’ van deskundigen en partijen, deductie vanuit een enkele ervaring of inductie vanuit algemene principes.
DPS is in twee fasen ingedeeld:
Het Startartikel inventariseert op basis van een literatuurstudie de juridische inbedding van instrumenten die op samenwerking gericht gedrag tijdens het bouwproces beogen te stimuleren en ondersteunen.
Het type onderzoeksvragen die in het startartikel worden geadresseerd zijn:
Het onderzoek wordt geleid door een driekoppig Kernteam en ondersteund door een compact Expertteam waarin een aantal experts van direct bij het bouwproces betrokken partijen zitten. Op termijn wordt een bredere ‘Eerste Ring’ geformeerd om de inhoudelijke inbedding en wisselwerking met de praktijk en de wetenschap te vergroten.
Het Kernteam is verantwoordelijk voor de richting, de regie op het proces, de communicatie en de (eind)redactie van de producten van DPS. Het Kernteam wordt gevormd door:
Het Expertteam is een compact team van 8 personen die het Kernteam adviseert over de richting, het proces en inhoud van DPS. Daarnaast levert het Expertteam een bijdrage aan onderzoeken en artikelen door te reflecteren op tussenproducten of zelf deel te nemen aan een deelonderzoek. Het Expertteam bestaat uit gezaghebbende deskundigen van opdrachtgevers, aannemers, adviseurs en wetenschap. Het Expertteam bestaat uit de volgende leden die op persoonlijke titel deelnemen:
In de 1e Ring zitten gezaghebbende deskundigen van opdrachtgevers, aannemers, adviesbureaus en de wetenschap. De leden van de 1e Ring kunnen zowel actief bijdragen aan DPS, als ervoor kiezen hun betrokkenheid te beperken tot het actief volgen. Daarnaast kunnen leden periodiek worden uitgenodigd om vanuit hun specifieke expertise of ervaring te adviseren, te reflecteren of een bijdrage te leveren.
De 1e Ring wordt op termijn ingericht.
Als je meer will weten over Deelproject 1 Samenwerking, een vraag, suggestie hebt of een bijdrage wil leveren, meld je bij Stijn Wouda (caewouda@ibr.nl) of Malcolm Aalstein (mcaalstein@ibr.nl).
