Deelproject I: het juridisch vormgeven van samenwerking in de aanbestedings- en contractfase Aanleiding In 2021 is het IBR in samenwerking met de Vrije Universiteit Amsterdam (VU) gestart met een onderzoek naar de toekomst van het Nederlandse bouwcontractenrecht. Met dit onderzoekskader wordt gepoogd bij te dragen aan een coherent en toekomstbestendig stelsel van aanbestedings- en juridisch-administratieve kaders voor de bouw. In augustus 2021 verscheen een themanummer van het Tijdschrift voor Bouwrecht met als titel ‘Herbezinning op het bouwcontractenrecht’. In het openingsartikel van dat themanummer worden recente ontwikkelingen in het bouw- en aanbestedingsrecht besproken. Uit die ontwikkelingen blijkt een toenemende behoefte aan andere en nieuwe oplossingen ter verbetering van het bouwproces. Met deze ontwikkeling wordt gepoogd een probleem op te lossen, bestaande uit de aan het bouwproces inherente onzekerheid over de feitelijke toestand van de omgevingsfactoren: het zogeheten informatierisico. Eén van de mogelijkheden dit probleem op te lossen is door de opdrachtgever en de (al dan niet ontwerpende) aannemer zoveel mogelijk te prikkelen tot op samenwerking gericht non-advesarieel gedrag, waardoor zij in alle fasen van het bouwproces (de gevolgen van) het informatierisico gezamenlijk en proactief kunnen beheersen. Het gaat dan in het bijzonder om gedrag dat verband houdt met het bewerkstelligen van een betere samenwerking en het stimuleren van non-adversarieel gedrag. Het doel van samenwerking Onder samenwerking wordt verstaan alle inspanningen die partijen kunnen verrichten teneinde het informatierisico te beheersen, en informatie-uitwisseling, communicatie en non-adversarieel gedrag te bevorderen. Een goede samenwerking moet ervoor zorgen dat in het geval het informatierisico zich onverhoopt verwezenlijkt, partijen zich niet terugtrekken naar het eigen domein en alle verantwoordelijkheid voor de gevolgen van die risicoverwezenlijking op voorhand van zich proberen af te schuiven naar het bord van de ander, met alle negatieve consequenties van dien voor de verdere voortgang en afwikkeling van de realisatie van het project. Het faciliteren van wenselijk gedrag in het kader van informatie-uitwisseling en communicatie met het oog op het beheersen van het informatierisico is in de eerste plaats weliswaar afhankelijk van beslissingen die worden genomen in het kader van de inrichting van het aanbestedingsproces, maar kan tegelijkertijd niet los worden gezien van de keuze van de contractvorm. Wanneer die namelijk is gebaseerd op het klassieke model (opdrachtgever laat ontwerp maken en aannemer voert uit), faciliteert dat op samenwerking gericht gedrag mogelijk onvoldoende. Dat kan zijn schaduw vooruitwerpen naar de aanbestedingsfase in de vorm van ongewenst strategisch gedrag van zowel de opdrachtgever als de inschrijvers. Wenselijk gedrag in het kader van informatie-uitwisseling en communicatie kan ook overigens met name positief worden bevorderd via de band van de keuze van de contractvorm en de verdere inrichting van het juridisch-administratief kader. Dat geldt ook voor wenselijk gedrag in het kader van kwaliteitsmanagement, contractbeheersing en geschiloplossing. Doel Het doel van dit deelproject is om te onderzoeken hoe samenwerking kan worden geoperationaliseerd, teneinde partijen zoveel mogelijk te prikkelen tot op samenwerking gericht non-advesarieel gedrag waardoor zij (de gevolgen van) het informatierisico gezamenlijk en proactief kunnen beheersen. Met dit onderzoek wordt beoogd bij te dragen aan het ontwikkelen van één uniform juridisch-administratief kader, dat samenwerking in de aanbestedings- en contractfase kan faciliteren in die gevallen waarin bouwprocessen zijn gebaseerd op (verschijningsvormen van) het bouwteam en de geïntegreerde bouworganisatievorm, maar wellicht ook andere bouworganisatievormen. Het te ontwikkelen kader en de geformuleerde oplossingen dienen doelmatig, rechtmatig, onafhankelijk van de gekozen bouworganisatievorm en praktisch toepasbaar te zijn en bovendien te kunnen rekenen op een breed draagvlak. Vervolg: publicaties en onderwijs Allereerst wordt op 1 april 2022 een congres gehouden waarin het thema ‘samenwerking’ wordt uitgewerkt door op zoek te gaan naar Guiding Principles voor samenwerking, een blik te werpen op relationeel contracteren (door te kijken naar Fidic, NEC, Vested en allianties), de mogelijkheden tot het vormgeven van samenwerking in de aanbestedingsfase en wordt gezocht naar concretisering van samenwerking in zowel de huidige als de toekomstige juridisch-administratieve kaders. In het Tijdschrift voor Bouwrecht zullen een aantal bijdragen gepubliceerd worden die naar aanleiding van het congres zijn geschreven. Wellicht ook interessant voor u Activiteiten Op 1 april 2022 vond in Utrecht een congres met betrekking tot Het vormgeven van samenwerking in het bouw- en aanbestedingsrecht plaats. Een verslag van dit congres is gepubliceerd in het Tijdschrift voor Bouwrecht (TBR 2022/66).
