Blog

De Juridische aspecten van het gebruik van data en data-­uitwisseling in de bouw en de ­gebouwde omgeving

Door : mr. N. (Natasja) van Wijk-van Gilst - 10 oktober 2022

Een verkenning van het krachtenveld tussen technische en maatschappelijke ontwikkelingen en het recht

Digitalisering kan gezien worden als één van de belangrijkste ontwikkelingen in de bouw van dit moment en dat brengt juridische uitdagingen met zich. De enorme toename van het gebruik van data en de grote verscheidenheid in vormen van data-uitwisseling en digitalisering in de bouw, zorgt voor een even grote verscheidenheid aan juridische aspecten waarmee alle partijen in het bouwproces te maken krijgen en ook rekening mee dienen te houden. Het zijn overigens deze nieuwe ontwikkelingen die maken dat het vakgebied bouwrecht, al decennialang interessant blijft voor juristen, aldus prof. Bruggeman in haar oratie die zij uitsprak op 16 september jl. aan de TU Delft.

Download oratie

In haar oratie ging prof. Bruggeman onder andere in op rechten en plichten verbonden aan of rustend op data. Als wordt gesproken van rechten op data, dan zijn verschillende soorten rechten denkbaar. Zo kunnen partijen contractuele afspraken maken en op basis daarvan rechten op data hebben, bijvoorbeeld het recht bepaalde data te ontvangen, in een bepaalde vorm en op een specifiek tijdstip, of het recht hebben op het gebruiken of bewerken van data. Maar rechten kunnen ook voortvloeien uit (bestaande) wettelijke regelingen. Zo kunnen op data en dataverzamelingen Intellectuele Eigendoms-rechten (IE-rechten) rusten zoals databankrechten en auteursrechten of kan de Wet bescherming bedrijfsgeheimen er op van toepassing zijn. Ook kunnen op data privacyrechten rusten, bijvoorbeeld in het geval van smart metering , smart houses, districts of cities of de data die verzameld worden in het kader van veiligheid en toegang tot de bouwplaats, of de zogenaamde huisdossiers. Spiegelbeeldig aan rechten op data, zijn vaak plichten te onderscheiden met betrekking tot diezelfde data. Het kan gaan om wettelijke plichten (zoals eerdergenoemde IE-rechten en privacy rechten en de plicht die te respecteren) of eerdergenoemde contractuele plichten tot bijvoorbeeld het leveren van data of de plicht het gebruik, de bewerking en doorlevering van data te dulden of zelfs te faciliteren. Maar ook andersoortige plichten kunnen verbonden zijn aan data-verzamelingen, data-bezit of data-bewerking; er bestaan (contractuele en wettelijke) plichten tot communiceren of informeren verbonden aan het ter beschikking hebben van data, of plichten tot waarschuwen die voortvloeien uit het digitaal beschikbaar hebben van data of informatie. Prof. Bruggeman betoogde vervolgens dat er voor alle partijen in het bouwproces een grotere nadruk op zorgplichten in de vorm van informatie- en mededelingsplichten komt te liggen. Dit volgt uit de verschuiving naar meer delen, informeren en communiceren op basis van de veranderende aard van de werkzaamheden en de overeenkomst, nieuwe wetgeving, en toegenomen data-eisen bij alle partijen in het bouwrecht. Maar: de trend naar meer informeren is ook zichtbaar in een maatschappelijke ontwikkeling, namelijk de toegenomen wens van veel partijen in het bouwproces tot meer en beter samenwerken en meer en eerder met elkaar communiceren. Tot slot gaf prof. Bruggeman in haar oratie aan dat de technische ontwikkelingen rond data en digitalisering in de bouw razendsnel gaan. De vraag is echter of de maatschappelijke ontwikkelingen (de behoefte en wil om de techniek te gebruiken) de technische ontwikkelingen bijhouden, als de juridische aspecten nog niet afdoende in beeld zijn. Het recht, en wellicht de wetgever of grote opdrachtgevers zouden hier het voortouw kunnen, en wellicht moeten nemen door zekerheid over vorm en inhoud van data-eisen te geven en zorg te dragen voor passende en uniforme juridische kaders daarbij. Het bijdragen aan het vormgeven van juridische kaders en het wegnemen van juridische vragen rond data (in al haar verschijningsvormen), zal bouwrechtjuristen en wetenschappers de komende tijd in samenwerking met andere disciplines, bezig houden en het vakgebied de komende decennia zeer interessant houden!

De livestream van de oratie is met deze link terug te kijken.

Foto’s: Roy Borghouts Fotografie